صنایع انرژی‌بر، کلید توسعه سواحل جنوب

مهم‌ترین مخزن گازی ایران، مخزن گازی پارس‌ جنوبی است که ۴۷ درصد منابع شناخته شده گاز ایران و حدود ۸ ‌درصد کل حجم گاز اثبات شده جهان را در خود جای داده است.

در راستای سیاست بهره‌برداری بهینه از منابع نفت و گاز کشور به‌ویژه منابع گازی پارس جنوبی، در برنامه‌های توسعه اقتصادی-اجتماعی کشور، بر تولید محصولات فرآوری‌شده نفتی و گازی و کاهش میزان فروش آن به‌صورت خام و همچنین توسعه صنایعی که در گروه صنایع انرژی‌بر قرار می‌گیرند تاکید شده است. از جمله هیات‌وزیران در سال ۱۳۸۴، در مصوبه خود با عنوان «طرح آمایش نواحی تأثیرپذیر از حوزه‌ گازی پارس‌جنوبی»، وظایفی را برای دستگاه‌های اجرایی در زمینه ایجاد صنایع انرژی‌بر در منطقه ساحلی خلیج‌فارس تعیین کرد.
 
در چارچوب مصوبه فوق، وزارت صنایع و معادن به عنوان متولی بخش صنعت و معدن کشور، می‌بایست در امر سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و اجرایی کردن راهبرد توسعه صنایع انرژی‌بر اقداماتی را به انجام رساند. اهمیت اجرای این طرح چنان است که در برنامه پنجم توسعه نیز بر تسریع در انجام برنامه‌های پیش‌بینی شده آن تاکید شده است. استفاده از گاز در صنایع انرژی‌بر نه تنها محدودیت‌های صدور گاز خام را ندارد، بلکه از طریق ایجاد ارزش‌افزوده بیشتر، ایجاد اشتغال، زمینه‌سازی برای ورود تکنولوژی، امکان شکل‌گیری زنجیره صنایع پایین‌دستی و جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی، منافع چند‌سویه‌ای ایجاد خواهد کرد.

اندیشه شناسایی و استقرار صنایع انرژی‌بر در حوزه‌ تأثیرپذیر میادین گازی جنوب کشور از سال‌ها پیش، مطرح بوده است. طرح استقرار صنایع انرژی‌بر در سواحل جنوبی کشور، یکی از راه‌کار‌های درنظر گرفته‌شده برای استفاده از گاز در صنایعی است که محصولات آن‌ها بتواند ارزش افزوده‌ای تا چندین برابر قیمت گاز طبیعی نصیب کشور کند.

با تخصیص بخشی از منابع گازی پارس جنوبی برای ایجاد صنایع انرژی‌بر که یکی از راه‌کار‌های برشمرده در اسناد فرادست کشور است، می‌توان حدود دو میلیون فرصت شغلی ایجاد کرد. با درنظر داشتن بعد خانوار حدود ۳/۵ نفر برای هر فرصت شغلی، استقرار حدود هفت میلیون نفر جمعیت در سواحل جنوبی میسر شده و از این طریق بخشی از مناطق حاشیه‌ای کشور از دایره عقب‌ماندگی خارج و به توازن توسعه و پراکنش مناسب جمعیت در کشور منجر خواهد شد.

استفاده از گاز در صنایع، ارزش معاملاتی آن را بین ۳ تا ۱۵ برابر افزایش می‌دهد و موجب افزایش درآمد و اشتغال بیشتر در کشور می‌شود. در حال حاضر اختصاص ۱۰۰ میلیون متر مکعب گاز در روز از پارس جنوبی برای مصرف در صنایع انرژی‌بر مدنظر قرار گرفته است، اما در صورت اولویت دادن به توسعه صنایع انرژی‌بر در کشور که مبتنی بر مزیت‌های نسبی کشور است، لازم است که این مقدار افزایش یابد و با اهداف توسعه صنایع انرژی‌بر در کشور هماهنگ شود.

منطقه ویژه اقتصادی صنایع انرژی بر پارسیان با دارا بودن مزیت‌های مکانی همچون نزدیکی به سایت گازی پارس جنوبی، دسترسی به فرودگاه بین المللی خلیج فارس، دسترسی به آب‌های آزاد، نزدیکی به سایت‌های یک و دو پارس جنوبی و استفاده از ظرفیت‌های منابع طبیعی و انسانی هرمزگان، بوشهر و فارس به منظور توسعه از اهمیت بسزایی برخوردار است.

بندر منطقه ویژه پارسیان

بندر پارسیان واقع در منطقه ویژه اقتصادی صنایع انرژی ‏بر پارسیان، به عنوان دروازه اصلی واردات مواد خام و صادرات محصولات تولیدی مناطق ویژه اقتصادی پارسیان و لامرد عمل خواهد کرد و اولین و بزرگترین بندر تخصصی صنعتی، معدنی و تجاری در ایران خواهد بود که نیاز‌های تخلیه و بارگیری چهار صنعت عمده انرژی‏ بر شامل پتروشیمی، فولاد، آلومینیوم و سیمان واقع در پارسیان و لامرد را پاسخگو است. براساس مطالعات بازار و امکان ‏سنجی، ظرفیت اسمی بندر پارسیان در افق طرح حدود ۴۰ میلیون تن کالا در سال خواهد بود و مشتمل بر ۱۹ پست اسکله برای کالا‌های عمومی، فله خشک، فله مایع و کانتینری است. ظرفیت شناور‌های طراحی برای کالا‌های کانتینری، ۶۰۰۰ کانتینر، کالای عمومی ۷۰ هزار تن و فله خشک تا ۱۰۰ هزار تن با حداکثر عمق آبخور ۱۷ متر در طراحی ‏ها لحاظ شده است.

مشخصات بندر پارسیان در فاز راه ‏اندازی

عملیات اجرایی فاز راه ‏اندازی بندر پارسیان شامل ۱۵۰۰ متر موج ‏شکن اصلی، ۴ پست اسکله با امکان تخلیه و بارگیری حدود ۹ میلیون تن در سال شروع شده است که طبق برنامه زمان ‏بندی تا سال ۱۳۹۹ این بندر به بهره ‏برداری خواهد رسید.

اهداف و سیاست‌های منطقه ویژه اقتصادی پارسیان

از مهمترین اهداف توسعه منطقه ویژه اقتصادی پارسیان می‌توان به تکمیل زنجیره تولید محصولات پتروشیمی و فولاد، استفاده بهینه و رقابتی از ذخایر مشترک گاز ایران و قطر، جلوگیری از خام فروشی نفت و گاز بر اساس سیاست‌های کلی و اسناد بالادستی نظام، اشتغالزایی مستقیم و غیر مستقیم به میزان ۵۰۰ هزار فرصت شغلی، رفع محرومیت از مناطق محروم سواحل جنوب کشور، رشد اقتصادی و افزایش تولید ناخالص داخلی اشاره کرد.

همچنین این منطقه در تلاش است تا از طریق دریافت ماده اولیه و عرضه تولیدات به خارج کشور، توسعه همکاری‌های منطقه‌ای را رقم زند و علاوه بر آن در تلاش است تا منجر به رونق تولید داخلی شود.